"پرتو کرمانشاهی" درگذشت

علی اشرف نوبتی شاعر کرمانشاهی ملقب به "پرتو کرمانشاهی" در گذشت.

 علی اشرف نوبتی 6 مهر 1310 در کرمانشاه متولد شد و (پنجم بهمن) در سن 90 سالگی درگذشت.

وی که به «پرتو کرمانشاهی» ملقب بود، به دو زبان فارسی و کردی شعر سروده است و مجموعه اشعار او در کتابی به نام «کوچه‌باغی‌ها» به چاپ رسیده است. همچنین در کنگره مشاهیر کُرد در سنندج از او به‌عنوان یکی از مفاخر زنده کُرد تقدیر شد.

مجموعه اشعار پرتو کرمانشاهی با نام «کوچه‌باغی‌ها» در سال ۱۳۷۷ به همت محمدعلی سلطانی به چاپ رسیده است. بیشتر اشعار این دیوان به صورت شعر کلاسیک و به زبان فارسی است، اما چندین غزل کردی نیز در انتهای کتاب به چاپ رسیده که در زمان انتشار به عنوان نمونه‌های برجسته‌ای از شعر کردی کرمانشاهی مورد توجه قرار گرفت. در چاپ سوم کتاب در سال ۱۳۸۹ تعدادی شعر به لهجه فارسی کرمانشاهی نیز به انتهای کتاب افزوده شد.

پرتو در زمینه اشعار کردی موفق شد تا ضمن سرایش شعر کردی بر وزن عروضی، به لحاظ زبانی نیز خلوص زبانی را حفظ کند و برای انطباق شعر خود با عروض، واژگان فارسی را به شعر خود وارد نکند.

زبان اشعار وی کُردی کرمانشاهی است؛ با این حال بسیاری از ویژگی‌های کردی کلهری نیز در اشعار پرتو به چشم می‌خورد. پرتو اشعاری نیز در وصف افغانستان برای مردم آن سروده است. معروف‌ترین شعر کردی پرتو، غزل ارمنی است.

به پاس تکریم از این شاعر کرمانشاهی، یکی از کوچه‌های این شهر با نام پرتو کرمانشاهی نام‌گذاری شده است.

نمونه‌ای از شعر پرتو در مجموعه کوچه باغی‌ها:

خورشید سر به خاک خفتن دارد / ماه از افق آهنگ شکفتن دارد

شب را که ز راه می‌رسد دریابید / شاید سخنی برای گفتن دارد

استاد علی اشرف نوبتی معروف به پرتو کرماشانی شاعر پرآوازه کورد کرماشان شامگاه دوشنبه چهارم بهمن 1400 خورشیدی در نود سالگی  درگذشت.

هنگامه نوبتی دختر استاد پرتو   گفت: حوالی ساعت هشت شب، عصا زنان به طرف صندلی به آرامی نشست و برای دقایقی سرش را روی دستش گذاشت. ما هم به طور عادی کارهای معمول را انجام می دادیم.  فکر می کردیم رفتارهایش عادی است اما کمی بعد او را که صدا زدیم، واکنشی ندیدیم. نگران و مضطرب، سریع دست بکار شدیم و از امکانات لازم از جمله اکسیژن استفاده کردیم اما متاسفانه پدر به حالت عادی برنگشت و با همان آرامش همیشگی از میان ما رفت.

بی شک غزل عاشقانه کوردی با نام علی اشرف نوبتی پیوند خورده است. حس عاطفی جاری در شعرهای او کم نظیر است.  در دهه ۷۰ شعر “ارمنی” پرتو با ترانه خوانی بعضی خوانندگان ،زمزمه جوانان آن روزگار شد و هنوز زمزمه دل شاعران است و این غزل دریچه‌ای روشن و ماندگار برای شعر کوردی در قالبهای عروضی شد.
استاد علی اشرف نوبتی با کتاب “کوچه باخی ها” نامش را برای همیشه در شعر فارسی و کوردی جاودانه کرده است.

پرتو سالها به کنج عارفانه ی خود خو گرفته بود و در همایشها وجشنواره‌ها حضور نداشت. براستی که غزل هایش با حسی عجیب و ظریف پیوند داشت و شعرش بر جان و دل می نشست.  شعرش سرگل شعرهایی بود که در برنامه های رادیو وتلویزیون می خواندم و خود نیز از خوانش شعرش دچار شعف می شدم.
کیست که شعرهای پرتو را بشنود و زبان به تحسینش نگشاید. این اواخر به همت هنرمند هم دیاری وحیدنظری کرمانشاهی چندین غزل زیبا با صدای ماندگار خود استاد با کیفیتی خوب ضبط شد و یادگار ارجمندی برای آیندگان است.

 در صبحگاه سرد برفی بهمن ماه خبری چون بهمن بر ما فرود آمد. خدا کند خبر دروغ باشد .. ولی نه… پرتو شعر کرمانشاه برای همیشه خاموش شد 
اندوهی در دلمان می نشیند و زمزمه می کنیم:

کەم بیوش بچم دێرە وەێ شڕ شڕ وارانە
یەێ شەو بمینە لامان مەر ئێرە بێاوانە

پرتو کرماشانی، یک تئوریسین بود، شاعری مولف ، که بدونِ نوشتنِ مانیفست، با شعرهایش ، پیشنهادهایی تازه برای ادبیات کوردی جنوب ارائه کرد.

با دوازده غزلِ کوردی در کتاب کوچه‌باغی‌ها ، هشت وزنِ عروضی را به ادبیات معرفی می‌کند. انگار ادبیات را چونان فرزندِ خود می‌بیند و می‌خواهد به او راه‌رفتنی تازه بیاموزد. با بحر رجز آغاز می‌کند، بحری که شباهتِ فراوانی به ریتمِ اشعارِ ده‌هجایی دارد تا ذهنِ مخاطب راحت‌تر بتواند دورانِ گذار از شعر هجایی به شعر عروضی را طی کند. اما اوزانِ پیشنهادی به همین رجز ختم نمیشود و حتی بحرهای مختلف‌الارکانی چون مجتث را آزمایش می‌کند.

استاد پرتو ، نخستین کسی بود که معنایِ چندلایه را در شعرِ کوردی باشوور تجربه کرد، شعری با این قابلیت که بتوانیم معانیِ متفاوتی را از آن برداشت کنیم.
.
آن چهره‌ی ماندگار، با حذفِ رگه‌ی طنز از کلامِ جدی، توانست نسخه‌ای فاخر از شعرِ کوردی را به مخاطب معرفی کند، نسخه‌ای فاخر که بیشتر پیشنهادی برای شاعرانِ پس‌از‌خود بود ، تا مخاطبِ عام
.
یکی از ویژگی‌های شاعرانِ بزرگ این است که ، اندیشه‌هایشان به شکلی روی کاغذ منتقل می‌شود که با چند‌لایگی معنا و شگردهایی خاص، سلیقه‌ی تعدادِ زیادی از مخاطبینِ خاص و عام را پوشش می‌دهد. شعرِ پرتوِ بزرگ، چنین بود.
.
ویژگیِ دیگرِ نوشته‌های استاد پرتو ( چونان دیگر شاعرانِ بزرگ) کپی‌ناپذیر بودنِ آثار است. وقتی شعرها را تشریح می‌کنیم به برخی مولفه‌های سبکیِ پرتو کرمانشاهی پی می‌بریم، اما این مولفه‌ها، همه‌ی آن چیزی نیست که در شعرِ ایشان وجود دارد. آن نخِ نامرئی، که ویژگی‌های سبکی را به هم دوخته، همان رازِ نامکشوف است که سببِ جاودانگیِ استاد علی‌اشرف‌نوبتی شده است.
مواردی که فهرست‌وار بیان شد، تنها قسمتی از مشخصه‌های شعریِ ایشان است اما ذهنِ یک شنونده‌ی اهلِ فن،همچنان در کشفِ آن رازِ نامکشوف ناتوان می‌ماند. رازی که سبب شد اشعارِ پرتوِ کرمانشاهی از زمان عبور کند و بتواند امکانِ اقناع و لذتِ پنج‌نسل مخاطبینِ پس از خود را فراهم کند.

بزرگمرد شعر وادب کرمانشاه چون شعرهایش مخاطبان را با کوچش غافلگیر کرد.  و استاد علی اشرف نوبتی هم رفت وجامعه ادبی را به سوگ نشاند.  او براستی پرتو شعر کرمانشاه بود و هست. یادش مانا و روانش مینوی باد.

 نمونه‌ای از شعر کوردی پرتو کرمانشاهی

در اینجا شعر ارمنی وی از جمله آثار معروفش که هنرمندان بسیاری همچون #علیزندی، مرحوم  #حمیدحمیدی و ... آنرا خوانده‌اند با دکلمه زیبای خود استاد پرتو باز نشر می‌کنم.
اردشیرپشنگ

 ئاواره‌گه‌ێ بێچاره‌گه‌ێ بێ‌خانمانم ئه‌رمه‌نی‌
‌ماڵت نیه‌زانم‌ ها له کوو، ڕووح و ڕه‌وانم‌ ئه‌رمه‌نی‌

شیرین‌زوانم ئه‌رمه‌نی‌ ده‌ردت وه گیانم ئه‌رمه‌نی‌ ‌

ترسم وه‌گه‌ردم تا نه‌که‌ی، بۊشی بچوو، ده‌ر وا نه‌که‌ی‌
‌ئه‌مجا م دی دێوانه‌گه‌ێ ئاگروه‌گیانم ئه‌رمه‌نی‌

ت باو موسه‌ڵمانی بکه، له‌ی گه‌وره مێمانی بکه‌ ‌
هه‌رچی ک خوه‌ت زانی بکه، من ناتەوانم ئه‌رمه‌نی‌
‌
بێخود ئه‌ڕا ترسی؟ خوه‌مم، قورسه ده‌مم، خاترجه‌مم‌
مانگه‌شه‌وه، سایه‌ێ خوه‌مه‌ها شان وه شانم ئه‌رمه‌نی‌
‌
نه‌ۊش ئه‌وقه‌ره چشتی نیه، ده‌ر وا که بارم که‌فتیه‌
هه‌ر یه‌ی چکه نه‌زری بکه ته‌ر بوو زوانم ئه‌رمه‌نی‌
‌
ئه‌ر یه‌ی که‌سی له دشمه‌نی پرسی یه له کووره ‌
سه‌نیوه گیان هه‌رچی کافره ئۊشم نیه‌زانم ئه‌رمه‌نی‌

له خوسه ئاگر گردمه، ڕێ ماڵتان گوم کردمه‌‌
ئه‌ر مردمیشم مردمه مشتی سوخانم ئه‌رمه‌نی‌

پشتم له بار ده‌رد و خه‌م شکیا نیه‌زانم چه بکه‌م‌
‌ده‌ردم یه‌سه له ماڵ خوه‌م بێ‌خانمانم ئه‌رمه‌نی‌
‌
ڕووژ و شه‌وم جوور یه‌که، ده‌ر وا که نه‌ومیدم نه‌که‌
ئاخر وه ناشه‌ڕ تازه‌ م، جاڵ و جووانم ئه‌رمه‌نی‌
‌
ده‌ر وا که زۊتر «په‌رته‌و» ه، مێمانه‌گه‌ێ ئاخر شه‌وه‌
یه‌ی شۊشه له‌و به‌دمه‌سه‌وه پڕ که بزانم ئه‌رمه‌نی‌

“وا کە چاگ سینەگەد، دەرس و کتاوم ھەر یەسە
بوومە نەزر ئەو دەمە، جام شەراوم ھەر یەسە

ڕووژ ھەتا شەو کار و بارم شین و شیوەن کردنە
تاقوەسانم ھەر یەسە، باخ سەراوم ھەر یەسە

ھەم پەڕ و باڵم بەسانە ھەم دەمم دویراننە
تا م بووم و ھەرف حەق نەویشم، جواوم ھەر یەسە

گش کەسم دەردد وە گیانم، نویر دیدە ڕاسەگەم
م چوە بویشم، تا تو نادانی، عەزاوم ھەر یەسە

شار کرماشان دیار عشقە، خاپووری نەکەین
خەڕگ کوورە بنیشم، خاک و ئاوم ھەر یەسە

پەڕتەو ئەر ئاوارەم و باوان خراو و دەر وە دەر
ئویشم ئی زوڵمە نەمینێ، ناحساوم ھەر یەسە”

هۆنراوەی‌: په‌‌رته‌و کرماشانی ١٩٣١ - ٢٠٢٢
بە دەنگی: #ئارام_مستەوفی

موضوعات مرتبط: بیوگرافی شخصیت ها

برچسب‌ها: پرتو کرمانشاهی , درگذشت